دومین s از ۵s- نظم و ترتیب در محل کار
دومین s در ۵s، نظم و ترتیب یا Seiton است. به زبان ساده نظم و ترتیب در محل کار یعنی استقرار اشیا در بهترین مکان جهت دستیابی سریع به آنها.
اهداف نظم و ترتیب در محل کار
- ایجاد نظم و ترتیب در محل کار
- افزایش سرعت و سهولت دسترسی به اقلام مورد نیاز
- کاهش ضایعات ناشی از نابسامانی و درهم ریختگی اشیا
- کاهش اشتباهات و دوباره کاری‌ها
- ارتقاء بهره‌وری از طریق حذف زمان تلف شده برای جستجوی اقلام مورد نیاز
روش اجرایی نظم و ترتیب در محل کار
- هر چه استفاده مکرر و بسیار دارد در دسترس خود قرار دهید.
- آنچه غالباً مورد استفاده است، در محلی قرار دهید که از نظر دسترسی، شناخت جا و بازگرداندن به جایش آسان باشد.
- آوردن و بازگرداندن هر چیز باید در کمتر از ۳۰ ثانیه انجام شود.
- آنچه گاه گاه کاربرد دارد، بی درنگ پس از استفاده به جایش بازگردانید و از تابلو، تصاویر، نمایه‌های رنگی و وسایل و علامت‌های دیگر برای تشخیص محل آن استفاده نمایید.
- اسناد و پروژه‌ها از نظر محل استقرار در قفسه‌ها و از نظر ترتیب استقرار با نمایه گذاری رنگی و شماره گذاری مشخص شود.
نکات اجرایی نظارتی در محل کار
- سر جای خود قرار دادن یعنی فقط اقلامی را که مورد نیاز است به طور منظم و مشخص در جای خود قرار دهید و استفاده از آنها آسان شود. بنابراین، اقلام غیر ضروری قبلاً در مرحله ساماندهی باید از دور خارج شده و آنچه در این مرحله باقی مانده فقط اقلام مورد نیاز باشد.
- در موقع چیدن اقلام در قفسه‌ها وسایل سنگین تر را پایین تر و وسایل سبک را بالاتر قرار دهید.
- راه‌های عبور و مرور افراد را بر روی زمین علامت گذاری کنید، عرض این مسیرها به اندازه‌ای باشد که افراد به راحتی بتوانند در آنها تردد کنند.
با توجه به نکات فوق منظور نهایی از نظم و ترتیب در محل کار در اختیار داشتن دسترسی به اشیای مورد نیاز در زمان و مکان مناسب و به مقدار مورد نیاز می‌باشد. برای رسیدن به نظم و ترتیب در مورد هرشیء سوالات زیر باید پرسیده شود:
- برای چه؟ (What)
- چه وقت؟ (When)
- کجا؟ (Where)
- چرا؟ (why)
- چه کسی؟ (WHO)
- چطور؟ (How)
اصل فقط یکی
واژه فقط یکی، یعنی از هر چیزی فقط یکی باشد مثل:
یک پرونده (یکی نمودن پرونده‌ها)
جلسات یک ساعته
یاداشت‌های یک صفحه‌ای
بایگانی در یک مکان (نگهداری یک نسخه از اصل)
تماس‌های تلفنی یک دقیقه ای
و …
آیا میدانید:
واژه‌های ممنوع در نظام آراستگی:
ز رویکردهایی که سازمان‌های بزرگ جهانی برای تغییر نگرش در کارکنان خود انتخاب کرده‌اند تهیه لیستی از واژه‌هایی است که کارکنان معمولاً در شرایط “مقاومت در برابر تغییر” آن را به کار می‌برند و سپس کاربرد آن واژه‌ها را در سازمان ممنوع می‌کنند. به عنوان مثال سالهاست که هیچ کارمندی در “تویوتا” حق استفاده از کلمات:
غیرممکن (Impossible)
هرگز (Never)
من نمی توانم (I can not)
شاید وقتی دیگر(May me anther times)
را ندارد تا هیچ کس ناتوانی‌های خود را عمومیت نبخشد و ناامیدی را به جمع سرایت ندهد.
زنده یاد دکتر مجتبی کاشانی که می‌توان وی را بنیانگذار اجرای نظام آراستگی در ایران دانست. ضمن تبیین مضامین فوق می‌گوید:
در پروژه‌های اجرایی نظام ۵s که عمدتاً به تغییر عادات گذشته می‌پردازد با مقاومت‌ها و پارادایم‌های فلج شده‌ای مواجه می‌شویم که به تجربه ناچار می‌گردیم در ابتدای کار با آغاز پروژه آراستگی، لیستی از واژه‌های ممنوع به شرح زیر تهیه نماییم و آن را بین کارکنان توزیع کنیم تا از مقاومت کارکنان در برابر کاهش عادات نامناسب و فرهنگی آنان که به آلودگی صنعت می‌انجامد پرهیز شود.
پیرو نظر دکتر کاشانی تعدادی از واژه‌های ممنوع در اجرای نظام آراستگی به شرح زیر می‌باشند:
- نمیشه
- هیچ وقت
- طبیعت این کار
- فرهنگ ما فرق دارد
- شما از کار ما خبر ندارید
- به ما مربوط نیست
- کار ما نظافت نیست
- غیر ممکنه
- محال است
- وقت نداریم
- نفر نداریم
- تقصیر خدمات است
- فشار تولید نمی‌گذارند
- اینجا ایران است
- اصلا
- هیچ جا
- پشتیبانی چکاره است
- وظیفه ما نیست
- صنعت همین است
- این تنها راه است
منبع: کتاب نظام آراستگی محیط کار۵s
نویسنده: مهندس ناصر طاعتی
