پیاده سازی کاربردی نظام آراستگی محیط کار ۵S چگونه است؟

برای موفقیت در پنج اس باید تمام افراد در اجرای آن مشارکت نمایند و اجرای آن فقط به وسیله متخصصین اینکار، نتیجه خوبی به بار نمی‌آورد. مفهوم پنج‌اس کاربردی برای جلوگیری از درک نادرست و به کارگیری غلط پنج‌‌اس به صورت زیر توسعه داده شده است. وقتی پنج‌اس کاربردی می‌شود که با راهنماهای مؤثر همراه باشد.

درک درست نظام آراستگی ۵S:

برای درک درست پنج‌اس باید به موارد ذیل توجه شود: [۱] 

• پنج‌اس یک قسمت از کار روزانه است.
• پنج‌اس باید توسط مدیران هدایت شود.
• پنج‌اس فعالیت بی‌پایانی مانند سایر فعالیتهای کاری افراد است.
• پنج‌اس نیاز به پول بسیار کمی دارد.
• پنج‌اس سرمایه‌گذاری نیست. می‌توانید بدون سرمایه‌گذاری شروع کنید و به سرعت نیز به نتایج خوبی دست پیدا کنید.
• پنج‌اس حفظ و نگهداری محیط کار در شرایط خوب، برای آنهایی است که در آنجا کار می‌کنند.

کاربرد علمی:‌ دو سبک کاربرد برای پنج‌اس وجود دارد. یکی کاربردی است که شروع کننده خود مؤسسه است و به اصطلاح قوه ابتکار در دست مؤسسه است و دیگری کاربرد بصورت انجام یک پروژه برای مؤسسه می‌باشد. بسیاری از شرکتها در نظر دارند تا یکباره پنج‌اس را به صورت فراشرکتی پیاده کنند. این موضوع اشتباهی معمولی است که غالباً افراد دچار آن می‌شوند، لازم و واجب است که فعالیتها از یک ناحیه شروع شود و سپس قدم به قدم گسترش یابد.

موارد استثناء ‌فقط وقتی است که شرکت تازه تأسیس شده و همه چیز و همه کارها نو هستند و یا مواردی که وضع مؤسسه از نظر سازماندهی و نظم و انضباط بسیار وخیم است و مدیریت ارشادی متعهد انجام کار می‌شود و به اصطلاح با ایجاد شوک خود را وقف و درگیر این کار می‌کند.

تکنیکهای کاربردی در پنج‌اس  [۲]

اقلام و اشیاء را قابل دیدن کنیم: منظور از قابل رؤیت نمودن اشیاء این است که افراد بتوانند اقلام و اشیاء مختلف را راحت‌تر  ببینند و تشخیص بدهند. برای این منظور می‌توان از برچسبها و پوسترها استفاده نمود. به عنوان مثال جعبه‌هایی که به نظر می‌رسد ضروری نیستند. برچسب قرمز بچسبانید و یا مثلاً در انبار برای قطعاتی که از سه ماه گذشته در انبار است و برای سه ماه آینده هم موردی جهت استفاده ندارد، برچسب زرد بچسبانید. در اینجا باید این نکته را یادآور کنیم که تقسیم‌بندی بین رنگها و اقلام ضروری و غیرضروری با توجه به شرایط محیط کار و ماهیت کار در مؤسسات مخلتف متفاوت می‌باشد و باید سعی شود برنامه‌ریزی انجام شده متناسب با ماهیت کار مؤسه باشد. سپس باید با توجه به رنگ برچسبها اقلام را در جاهای معین قرار داد.

بازرسی:

• تیم پروژه را تشکیل دهید.
• ابزار لازم جهت بازرسی ماشین آلات و تجهیزات و غیره را فراهم کنید.
• کارکرد ماشین آلات و تجهیزات را مشاهده کنید و شرایط غیرطبیعی را پیدا و کشف نمایید.

ارزیابی: برای اجرای موفقیت‌آمیز پنج‌اس ارزیابی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. ارزیابی باید ماهانه یا هر دو ماه یکبار توسط مشاور یا مشاورین با تجزیه انجام شود. به عنوان مثال برای ارزیابی اجرای پنج‌اس می‌توان از این فرم استفاده نمود.

جدول مربوط به ارزیابی اجرای ۵ اس

برای تعیین امتیاز می‌توان نمرات زیر را در نظر گرفت:

عالی ۵ امتیاز، خیلی خوب ۴ امتیاز، خوب ۳ امتیاز، باید سعی شود ۲ امتیاز، نیاز به بهبود دارد ۱ امتیاز

بعد از ارزیابی می‌توان برای نواحی و قسمتهایی که بیشترین امتیاز را دارند، پاداش در نظر گرفت.

فعالیتهای جامع و بهم پیوسته:

همانطور که قبلاً اشاره شد به منظور نتیجه بخشی بهتر، فعالیت اجرای پنج‌اس به همراه کایزن کاربردی Practical Kaizen و کنترل کیفیت کاربردی QC و تولید درست به موقع JIT و همچنین تعمیر و نگهداری جامع TPM باید باشد.

 [۱] جیم سوزوکی- مقدمه‌ای بر رویکرد جامع ارتقاء بهره‌وری – ترجمه محمد اقدسی –به پویی (کایزن) عملی – سازمان ملی بهروری ۱۳۷۳ – ص ۱۰۸٫

 [۲] ناصر سلماسی، نشریه صنایع ، دانشکده مهندسی صنایع، دانشکده صنعتی شریف، شماره ۱۷٫ بهار ۱۳۷۱ ص ۱۹٫