اجرای سه گام ۵s / A.M برای ماشین‌آلات/ تجهیزات و محیط کار
یک شرکت آمریکایی گام‌های هفتگانه سیستم نگهداری خودگردان را با استفاده از اصول پنجگانه نظام مدیریت آراستگی در سه گام کلی برای حفظ و نگهداری ماشین آلات/ تجهیزات و محیط کار به شرح زیر تفکیک ادغام و اجرا نموده است:
گام اول: نظافت، آچارکشی و روانکاری
- انتخاب ماشین و تهیه عکس از وضعیت فعلی ماشین/ تجهیزات و محیط کار
- نظافت کلیه محیط کار برق ماشین/ تجهیز همراه با بازرسی و اجرای نگهداری خودگردان
- علامت گذاری نقاط معیوب ماشین/ تجهیزات و محیط کار
- اولویت بندی مشکلات و رفع معایب ماشین/ تجهیزات و محیط کار
- قالب بندی اولیه برنامه نظافت، روانکاری و آچار کشی ماشین/ تجهیزات و محیط کار
- تکرار مراحل ۱ الی ۵ برای سایر ماشینها و محیط اطراف ماشین / تجهیزات و محیط کار
گام دوم: حذف منابع ایجاد آلودگی و نقاطی که به سختی تمیز می‌گردند.
- بازرسی و لیست برداری از منابع ایجاد آلودگی ماشینها/ تجهیزات و محیط کار و اطراف آن
- بازرسی، علامتگذاری و لیست برداری از نقاطی که به سختی تمیز می‌گردند.
- آنالیز وضعیت با روش تحلیل داده‌ها و تعیین راه حل‌ها و ارائه راهکار جهت ریشه‌کن نمودن معضلات
- اقدام جهت کاهش منابع آلودگی و تسهیل سازی انجام نظافت ماشینها/ تجهیزات و محیط کار
- تسهیل سازی بازرسی‌ها جهت تسریع در اجرای بازدید‌های روزانه اپراتوری نگهداری خودگردان
- تهیه برنامه بازرسی‌ها و بازدید نگهداری خودگردان چک لیستهای بازرسی و بازدید
گام سوم: تدوین استانداردهای نگهداری خودگردان با استفاده از اصول پنجگانه نظام مدیریت آراستگی ۵S
- اجرای آزمایشی برنامه‌های نظافت روانکاوی و آچار کشی و بازرسی ظاهری یا کنترل دیداری برای ماشینها / تجهیزات و محیط کار(C.O.T+VI)
- کنترل زمان و تناوب اجرای برنامه‌های بازدید و بازرسی و شناسایی نقاط ضعف در برنامه تدوین شده
- تهیه استانداردهای نگهداری خودگردان روزانه اپراتوری برای هر ماشین/ تجهیزات و محیط کار
- تهیه عکس از وضعیت جدید ماشین و محیط کار
- آموزش پرسنل جهت تداوم وضعیت به صورت مستمر
از نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه تا نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر(From PM to TPM)
TPM به معنی نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر است یا به عبارتی نگهداری و تعمیرات بهره ور با مشارکت همه جانبه کارکنان که برای نخستین بار در ژاپن توسعه یافت. نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر یک رویکرد وسیع که دربرگیرنده کل سازمان در راستای کاهش ضایعات، کاهش از کار افتادگی و عیوب ماشین آلات به کار می‌رود.
TPM یک کار مشارکتی است که بر اساس کار تیمی و گروهی در کلیه سطوح سازمان از مدیریت رده بالا تا کارگران کف کارگاه را درگیر می‌نماید. در مجموع برای بهبود شرایط تسهیلات است. تعریف کلی از نگهداری خودگردان یعنی مشارکت “پرسنل تولید” در فعالیتهای حفظ و نگهداری تجهیزات و محیط کار خود می‌باشد.نیروی محرک و کلیدی نگهداری خودگردان همانا وجود اپراتور/ بهره بردار ماهر هر تجهیز است، بنابراین:
گام نخست در اجرای موفق A.M خلق اپراتورهای ماهر تجهیزات است. به واسطه فعالیتهای نگهداری خود گردان بهره‌برداران در عملیات حفظ و نگهداری با روش بازرسی و تمیز کاری روزانه تجهیزاتشان مشارکت می‌کنند و بدین وسیله شرکت‌ها درمی‌یابند که مهمترین دارایی جهت دستیابی به بهبود مستمر پرسنل آنها هستند. بهره برداران تجهیزات دارای دانسته‌ها و مهارتهای ارزشمندی هستند که می‌توانند به حفظ ماشین / تجهیزات و محیط کار و پیرامون کارشان در مقابل از کار افتادگی کمک کنند.
در نگهداری خودگردان بهره‌برداران ماشین/ تجهیزات می‌آموزند که چگونه تجهیزاتی را که هر روز استفاده می‌کنند حفظ و تمیز نمایند و چگونه در حین این که به تمیز کاری تجهیزات می‌پردازند برای به دست آوردن نشانه‌هایی مبنی بر وجود مشکل در ماشین/ تجهیزات آن را بررسی کنند. با ارتقای فرهنگ و رشد مهارتهای کارکنان تولید با تفکر پیشگیرانه و در نتیجه با شناسایی و اعلام زودهنگام علائم غیر عادی تجهیزات حفظ و نگهداری آنها در راستای کاهش و یا حذف عیوب خرابیهای اضطراری صورت می‌پذیرد. ابتکار مهم و چشمگیر در اصول A.M این است که بهره برداران ماشین آلات و تجهیزات خودشان به امور اصلی و اولیه حفظ و نگهداری ماشینهای خودشان بپردازند. آنها ماشین آلات و تجهیزات را در شرایط مناسب و مطلوب برای بهره‌برداری آماده نموده و توانایی‌ها و دانسته‌های خود را در دستیابی به مسائل و مشکلات موجود در تجهیزات، قبل از آنکه تجهیزات دچار خرابی و رکود گردند، افزایش می‌دهند. از این رو الگوهای رفتاری مسئولین تولیدی/ خدماتی تجهیزات به طور طبیعی تغییر خواهد یافت.
نگهداری مستقل خودکار/ خودگردان یکی از فعالیتهای اصلی TPM به شمار می‌آید. نگهداری و تعمیرات روتین نیز خود نوعی از نگهداری خودگردان به شمار می‌آید. نگهداری و تعمیرات روتین و به موقع جهت جلوگیری از استهلاک زود هنگام تجهیز به کار می‌رود و اهم فعالیتهای آن به شرح زیر است:
- نظافت
- روانکاری
- تنظیم کردن
کارکنان تولید و نگهداری خودگردان تجهیزات A.M
نگهداری خودگردان برای اپراتورهای تجهیزات موقعیتی را ایجاد می‌نماید تا آنها در حوزه فعالیتهای تولیدی خود مدیران لایق باشند تا بتوانند:
- علائم و موارد غیر عادی تجهیزات را به موقع شناسایی نمایند.
- اتلافهای بهره‌وری تجهیزات را به سرعت شناسایی نمایند.
- موارد انحراف از شرایط بهینه تجهیز را به سرعت تشخیص دهند.
JIPM مهارتهای اساسی بهره‌برداران ماشین/ تجهیزات را برای نگهداری خود گردان تجهیزات/ ماشین آلات به شرح زیر بیان نموده است.
- مهارت و توانایی در کشف موارد غیر عادی
- مهارت و توانایی اصلاح و رفع موارد غیر عادی و برگرداندن تجهیزات به شرایط اصلی آنها
- مهارت و توانایی تنظیم شرایط بهینه تجهیزات
- مهارت و توانایی نگهداری در شرایط بهینه
در گذشته دو وظیفه بهره برداری” تجهیزات و ” تعمیرات” آنها با هم انجام می‌گرفت. اما به تدریج که مکانیزم تجهیزات پیچیده و پیشرفته شد و با پیشرفت‌هایی که در علم و فنون کامپیوتر و تکنولوژی میکرو‌الکترونیک پدیدار گشت نگهداری و تعمیرات برنامه‌ریزی شده به سبک رایج در صنایع ایالات متحده وارد شد. بدین ترتیب وظیفه “بهره‌برداری” و ” تعمیر” از یکدیگر فاصله گرفتند؛ اما انجام کارهای اولیه نگهداری ماشین آلات توسط مدیران هوشمندانه‌ای به بهره‌برداران ماشین/ تجهیزات هر دستگاه تحت متد نگهداری مستقل خودکار خودگردان واگذار گردید.
اهداف نگهداری خودگردان تجهیزات/ ماشین آلات و محیط کار A.M در دو نگرش نهفته است:
- نگرشی نو به نیروی انسانی
- نگرش نو به تجهیزات
منبع: کتاب نقش ۵S در نگهداشت تجهیزات
تالیف و تدوین: مهندس فاطمه کاردان
